Λιμνοθάλασσα Κοτυχίου

Η βιομηχανική δραστηριότητα νεκρώνει τη λιμνοθάλασσα

Τυροκομεία, ελαιοτριβεία και μονάδες παραγωγής νωπών προϊόντων της ευρύτερης περιοχής απορρίπτουν υπερβολικές ποσότητες ανεπεξέργαστων αποβλήτων στον υγροβιότοπο, θέτοντας σε κίνδυνο τα είδη που φιλοξενούνται εκεί

Ασφυκτικές πιέσεις δέχεται η λιμνοθάλασσα Κοτυχίου του νομού Ηλείας, καθώς βιομηχανίες επεξεργασίας νωπών προϊόντων (φρούτων, λαχανικών, τουρσιών) και παραγωγής τυροκομικών και ελαιοκομικών προϊόντων την «πνίγουν» με τα απόβλητά τους.

Την ίδια ώρα, με την εισροή των γλυκών νερών, λόγω του φράγματος του Πηνειού, δέχεται μεγάλο ρυπαντικό φορτίο αγροχημικών στραγγισμάτων, ενώ μολύνεται και από τα λύματα των γειτονικών οικισμών Βουπρασίας και Κουρτεσίου όπου δεν υπάρχει αποχετευτικό δίκτυο και δίκτυο βιολογικού καθαρισμού. Επίσης βυτιοφόρα αδειάζουν βοθρολύματα σε παρακείμενα κανάλια της λιμνοθάλασσας, γεγονός το οποίο είναι γνωστό στην περιοχή.

Η αμμολωρίδα που χωρίζει τη θάλασσα από τη λιμνοθάλασσα εξαφανίζεται, με αποτέλεσμα τα δύο μέρη να επικοινωνούν και να διαταράσσεται η σχέση αλμυρού
και γλυκού νερού στον υγροβιότοπο.

Τα τυροκομεία και τα ελαιοτριβεία της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Ανδραβίδας ? Κυλλήνης απορρίπτουν υπερβολικές ποσότητες ανεπεξέργαστων αποβλήτων στον υγροβιότοπο. Πολλές φορές έχει παρατηρηθεί στη λιμνοθάλασσα το φαινόμενο των νεκρών ψαριών, σύμφωνα με τη Δημοσυνεταιριστική Ιχθυοτροφική Επιχείρηση Λεχαινών «Κοτύχι ΑΕ», που εκμεταλλεύεται τα αλιεύματα.

Η λιμνοθάλασσα Κοτυχίου και το γειτονικό δάσος Στροφυλιάς αποτελούν ενιαίο υγροτοπικό σύστημα έκτασης 136.644 στρεμμάτων και συνθέτουν μια περιοχή ιδιαίτερης οικολογικής αξίας. Στην περιοχή απαντώνται περίπου 60 είδη πτηνών, 5 είδη θηλαστικών και 7 είδη αμφίβιων ερπετών.

Απειλείται με εξαφάνιση
Παρά το γεγονός ότι το οικοσύστημα εντάσσεται στο νομικό καθεστώς προστασίας της διεθνούς Σύμβασης Ραμσάρ και του Δικτύου NATURA 2000 και έχει χαρακτηριστεί Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου - Στροφυλιάς, απειλείται με σταδιακή εξαφάνιση.

«Σύμφωνα με μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε από το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, τα νερά της λιμνοθάλασσας χαρακτηρίζονται χαμηλής ποιότητας», επισημαίνει ο πρώην δημοτικός σύμβουλος Λεχαινών και χημικός μηχανικός κ. Γεώργιος Μπακογιάννης και προσθέτει:

«Επίσης χαρακτηρίζεται ως ευτροφική, εξαιτίας των υψηλών συγκεντρώσεων θρεπτικών αλάτων, που οφείλονται στην εισροή σε αυτήν μεγάλων ποσοτήτων αγροχημικών στραγγισμάτων. Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία σε επιστημονική αναφορά της επισημαίνει την αλλοίωση ποιότητας των υδάτων, λόγω απορροής αγροχημικών, και παράλληλα αναφέρει ότι δεν υπάρχει σχέδιο διαχείρισης και συστηματικής παρακολούθησης. Η ρύπανση του γλυκού νερού, λόγω της στράγγισης των πέριξ αρδευτικών δικτύων, επιβεβαιώνεται με κοινή απόφαση των υπουργείων Περιβάλλοντος και Αγροτικής Ανάπτυξης (Αθήνα 25/7/2007 Α.Π. οικ. 131303). Συγκεκριμένα:

1. Νιτρικά ιόντα: Η εντατικής χρήση λιπασμάτων στη λεκάνη απορροής της λιμνοθάλασσας έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση στις τιμές των νιτρικών ιόντων.

2. Αμμωνιακά ιόντα: Το άζωτο απαντάται στο νερό με τη μορφή αμμωνιακών ιόντων, το οποίο προέρχεται από την εντατική χρήση λιπασμάτων.

3. Φωσφορικά ιόντα: Ο ολικός φωσφόρος σε υψηλές συγκεντρώσεις οδηγεί στο φαινόμενο του ευτροφισμού και μπορεί να θεωρηθεί πηγή ρύπανσης».

ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Το Κοτύχι είναι μία υφάλμυρη παραλιακή ρηχή (30-40 εκ.)λιμνοθάλασσα, που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα βόρεια του ακρωτηρίου της Κυλλήνης.

8.000 στρέμματα είναι η έκταση που καλύπτει και είναι η μεγαλύτερη λιμνοθάλασσα στη δυτική Πελοπόννησο, μετά την αποξήρανση της λιμνοθάλασσας της Αγουλινίτσας.

60 είδη πτηνών, 5 είδη θηλαστικών και 7 είδη αμφίβιων ερπετών απαντώνται στην περιοχή.

Το σημαντικό οικοσύστημα λειτουργεί ως φυσικό ιχθυοτροφείο.

Τα παράλια Κοτυχίου αποτελούν σημαντικό τόπο αναπαραγωγής της θαλάσσιας χελώνας Καρέτα - καρέτα.

ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗ Η ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΜΠΑΖΩΝ
H έκτασή της έχει συρρικνωθεί κατά 2.000 στρέμματα

Σήμερα η λιμνοθάλασσα Κοτυχίου αντιμετωπίζει μείζον πρόβλημα, καθώς το μέγεθός της μειώνεται. Ελαττώνονται δηλαδή και η επιφάνεια και το βάθος της.

Τις τελευταίες δεκαετίες η έκταση της λιμνοθάλασσας έχει συρρικνωθεί κατά 2.000 στρέμματα. Στο εσωτερικό της εκβάλλουν χείμαρροι που την εμπλουτίζουν με γλυκό νερό και την τροφοδοτούν με πληθώρα αγροχημικών και με μια σημαντική ποσότητα φερτών υλικών, που καθιζάνουν στο εσωτερικό της.

«Το αποτέλεσμα είναι το Κοτύχι διαρκώς να λιγοστεύει, από το μπάζωμα των φερτών υλών και την ταχύτατη εξάπλωση των καλαμιώνων και του ψαθιού, που ευνοούνται ιδιαίτερα από την ολοένα και αυξανόμενη υπερίσχυση του γλυκού νερού, έναντι του αλμυρού» λέει ο κ. Μπακογιάννης:

«Το φαινόμενο της ανάπτυξης καλαμιώνων παρατηρείται κυρίως πλησίον των χειμάρρων. Δηλαδή από τα 7.100 περίπου στρέμματα, που είναι το μέσο χειμερινό εμβαδόν της λιμνοθάλασσας, στα 2.500 στρέμματα περίπου ευδοκιμούν καλαμιώνες, το λεγόμενο και ψαθί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της επιφάνειας της λιμνοθάλασσας. Ενώ οι εισροές μεγάλων ποσοτήτων φερτών υλικών, σε συνδυασμό με ποσότητες χημικών, έχουν μειώσει δραστικά το βάθος της λιμνοθάλασσας, από περίπου 80 εκ. σε 30 εκ. Τα φερτά έχουν καλύψει τον βυθό με ένα παχύ στρώμα ιλύος, ενώ έχουν περιορίσει την έκταση της επιφάνειας της λιμνοθάλασσας, περίπου στο μισό της, λόγω των προσχώσεων που έχουν δημιουργήσει».

ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ
Συστήματα ζωτικής σημασίας

«Η λιμνοθάλασσα Κοτυχίου φημίζεται για το χέλι της, καθώς και για το αβγοτάραχο της Πάφας (θηλυκός Κέφαλος). Οι υγροβιότοποι προσφέρουν ανυπολόγιστα φυσικά, βιολογικά, κοινωνικά, πολιτιστικά και οικονομικά οφέλη» εξηγεί ο κ. Μπακογιάννης και συμπληρώνει:

«Αυτό που εμείς δεν ξέρουμε σήμερα για τους υγροβιότοπους, οι αρχαίοι λαοί το γνώριζαν πολύ καλά. Οι υγροβιότοποι δεν είναι περιοχές επικίνδυνες ή άχρηστες, αλλά αντίθετα πρόκειται για οικοσυστήματα με ανυπολόγιστη και πολλαπλή ζωτική σημασία για τη φυσική ισορροπία και τον ίδιο τον άνθρωπο.

Η προστασία αυτών των πολύτιμων πραγματικά περιοχών δεν αποτελεί εμπόδιο, αλλά στοιχείο οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής, του κράτους και όλου του κόσμου γενικότερα.

Η διαχείριση των υγροβιότοπων χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή εξαιτίας της μεγάλης αξίας και της σημασίας τους.

Σωστή διαχείριση σημαίνει ολόπλευρη γνώση τους και ακόμα, υπεύθυνη πληροφόρηση κι εκπαίδευση του κοινού ώστε ν' αναγνωρίσει την πολύπλευρη προσφορά τους, να τους αγαπήσει και να τους προστατεύσει.

Επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι, επειδή τα νερά αυτά είναι αβαθή ανήκουν στα παραγωγικότερα οικοσυστήματα σε βιομάζα, επειδή εμπλουτίζονται συνεχώς με θρεπτικές ουσίες που φέρνουν τα νερά των ποταμών και οι παλίρροιες της θάλασσας».

ΕΞΑΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Η ΑΜΜΟΛΩΡΙΔΑ
Κινδυνεύει να γίνει ένα με το Ιόνιο

Η έλλειψη έργων προστασίας και τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν καταστρέψει τη βόρεια αμμολωρίδα, η οποία χωρίζει τη θάλασσα από τη λιμνοθάλασσα.

Το αποτέλεσμα είναι η άμεση επικοινωνία των δυο μερών, με φυσική συνέπεια τη διατάραξη της αλατότητας, της διάβρωσης και πρόσχωσης της λιμνοθάλασσας, ενώ παράλληλα κινδυνεύει η λειτουργία του ιχθυοτροφείου.

Σημειωτέον ότι η καλλιέργεια του ιχθυοτροφείου είναι ζωτικής σημασίας για την περιοχή. Πολλές οικογένειες δουλεύουν στη λιμνοθάλασσα και μάλιστα είναι και το μοναδικό τους εισόδημα.

Για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού, τον περασμένο Οκτώβριο πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στη νομαρχία Ηλείας, στην οποία εκτός από τους εκπροσώπους της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, συμμετείχαν ο Φορέας Διαχείρισης της Λιμνοθάλασσας Κοτυχίου και το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).

Αποφασίστηκε να υποβληθεί αίτημα από τον Φορέα Διαχείρισης της Λιμνοθάλασσας Κοτυχίου προς την Κτηματική Υπηρεσία, προκειμένου να δοθεί η έγγραφη συναίνεσή της προκειμένου να προχωρήσει η άμεση αποκατάσταση της αμμολωρίδας.

Δέσμευση
Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ηλείας δεσμεύτηκε να συνάψει Προγραμματική Σύμβαση για την εκπόνηση «Μελέτης Διάβρωσης και Προτάσεων Σταθεροποίησης της Αμμολωρίδας της Λιμνοθάλασσας του Κοτυχίου», με συμβαλλόμενους τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ηλείας, το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) και τον Φορέα Διαχείρισης της Λιμνοθάλασσας Κοτυχίου.

Οσον αφορά στην εισροή των γλυκών νερών, το 2006 η νομαρχία Ηλείας (απόφαση 636/18-12-06) προγραμμάτισε έργα προστασίας για το νότιο τμήμα της λιμνοθάλασσας Κοτυχίου, προϋπολογισμού 1.200.000 ευρώ με ΦΠΑ.

Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας (ΣΑΝΑ 0143). Η βασική αρχή του έργου ήταν η προστασία της λιμνοθάλασσας από φερτά υλικά και από την εισροή όγκων γλυκού νερού.

«Σύμφωνα με τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Ορων του έργου, τα γλυκά νερά είναι χαμηλής ποιότητας και γι' αυτό έπρεπε να προστατευθεί το οικοσύστημα» λέει ο κ. Μπακογιάννης και συμπληρώνει:

«Το έργο ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2008, αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και παραμένει ημιτελές. Το σκεπτικό του έργου ήταν να διοχετευθούν τα ρυπασμένα γλυκά νερά στη θάλασσα. Διοχετεύοντας τον κύριο όγκο των απορροών στη θάλασσα, τελικά θα ρυπανθεί και η παράκτια περιοχή δεδομένου ότι τα νερά είναι χαμηλής ποιότητας. Στην τεχνική έκθεση του έργου δεν λαμβάνονται υπόψη σοβαρές παράμετροι, οι οποίες για εμάς του ντόπιους είναι ουσιώδους σημασίας. Ειδικότερα:

• Δεν έχει γίνει υδροδυναμική μελέτη της λιμνοθάλασσας, προκειμένου να διαπιστωθούν οι ακριβείς της ανάγκες σε γλυκά νερά.
• Δεν γνωρίζουμε τις ακριβείς παροχές των απορροών των χειμάρρων, έτσι ώστε οι δεξαμενές κατακράτησης φερτών υλικών που θα δημιουργηθούν, να μπορούν να διαχειριστούν τις απαιτούμενες ποσότητες ειδικά σε περιόδους πλημμύρας. Τις χρονιές 2009 και 2010 είχαμε σημαντικές πλημμύρες σε αγροτικές εκτάσεις και δεν έχουν προβλεφθεί κονδύλια, για να καθαρίζονται τα πρανή της κυρίας κοίτης (Τ22) από τα καλάμια.
• Αν και έχει προβλεφθεί πρόσληψη ειδικευμένου προσωπικού για να χειρίζεται τα θυροφράγματα στον χείμαρρο του Γουβού, δεν υπάρχουν πιστώσεις.
• Δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα αποπεράτωσης του έργου».

ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΛΑΓΙΟΥ

kallipateira@pegasus.gr