Πέμπτη 28 Μαΐου 2009

Τα “Θρησκευτικά” ως αίτημα παιδείας

«Τα “Θρησκευτικά” ως αίτημα παιδείας

και όχι συντεχνίας» (1)

(απάντηση εκπαιδευτικών θεολόγων σε μια επιστολή της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου)

Στις αρχές Μαρτίου διαβιβάστηκε προς τον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων η αρ. 4312 Επιστολή της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος αναφερόμενη στην αντιμετώπιση της αδιοριστίας των θεολόγων. Παρά το γεγονός ότι η Επιστολή στην πραγματικότητα διαβιβάζει πορίσματα μιας ημερίδας της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων (Π.Ε.Θ.) με θέμα «Εκκλησία και θεολόγοι», ταυτόχρονα προσεγγίζει καίρια ζητήματα θρησκευτικής εκπαίδευσης με τρόπο που ευνοεί λαθεμένες και συγχυτικές αντιλήψεις γύρω από τις διεκδικήσεις του μαθήματος των Θρησκευτικών (ΘΜ). Κι όλα αυτά σε μια χρονική στιγμή που το μάθημα βρίσκεται σε μια πραγματικά κρίσιμη καμπή. Ποια είναι αυτά τα ζητήματα;

Πρώτα πρώτα αυτό που λέγεται στην κατακλείδα της Επιστολής, για το χαρακτήρα του ΘΜ, καθώς η ΔΙΣ εκφράζει με σαφήνεια την «παγίαν θέσιν Αυτής» για ένα καθαρά ομολογιακό ΘΜ το οποίο να διδάσκεται υποχρεωτικά «δια τους Χριστιανούς Ορθοδόξους μαθητάς». Κι εμείς, απορούμε: Αυτός είναι άραγε ο στόχος των «Θρησκευτικών»; Να διδάσκεται υποχρεωτικά στους Ορθοδόξους μαθητές; Ακριβώς επειδή ένας τέτοιος στόχος συνεπάγεται την προαιρετικότητά του μαθήματος, αφού στις σχολικές μας τάξεις δεν φοιτούν πλέον αποκλειστικά Ορθόδοξοι μαθητές, όλοι εμείς οι δάσκαλοι των Θρησκευτικών, μετά τις παλινωδίες του καλοκαιριού, έχουμε θέσει ως κυρίαρχη διεκδίκησή μας την υποχρεωτική διδασκαλία του ΘΜ σε όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές, ανεξαρτήτως της θρησκευτικής τους – ή μη – δέσμευσης. Και επειδή το ομολογιακά σχεδιασμένο μάθημά μας δεν μπορεί να ανταποκριθεί σ’ αυτό το στόχο, έχουμε δεσμευτεί να επεξεργαστούμε συγκεκριμένες προτάσεις για τον επαναπροσδιορισμό του χαρακτήρα, των διαστάσεων και των στοχεύσεων του ΘΜ. Ως εκπαιδευτικοί, θεωρούμε την ανάγκη για ανανέωση, καθώς οι εποχές αλλάζουν, ως μια απόλυτα υγιή και συνετή αντίδραση οποιουδήποτε σχολικού μαθήματος επιδιώκει να λειτουργήσει κατ’ ουσίαν εκπαιδευτικά και μορφωτικά. Άλλωστε η ανθρωπιστική και η μορφωτική αρετή του ΘΜ – όπως και κάθε μαθήματος – δεν έγκειται στο εγγενές και απαράβατο περιεχόμενό του εκτός τόπου και χρόνου, αλλά στον τρόπο με τον οποίο υλοποιείται εδώ και τώρα. Κι εδώ και τώρα – ας παραδεχτούμε επιτέλους την πραγματικότητα – έχουμε σοβαρότατο πρόβλημα! Έχουμε πρόβλημα γιατί το μάθημά μας παρά την υπέρβαση του κατηχητισμού και τις πολλές και δυναμικές του βελτιώσεις (απ’ τη δεκαετία του 80 και μετά) κινείται – στο μεγαλύτερό του μέρος – σε στενά ομολογιακά πλαίσια. Παράδειγμα / απόδειξη: ας απαντήσουμε με ειλικρίνεια, όσοι από μας είμαστε δάσκαλοι, τι σημαίνει για το χαρακτήρα και τη νομιμοποιητική βάση ενός μαθήματος να τίθενται ως ζητήματα εργασίας σε λυκειακές σχολικές τάξεις τα παρακάτω ερωτήματα: «Πώς μπορούμε να αποδείξουμε ότι συμφωνούμε με την άποψη της Εκκλησίας;» ή «Ο Χριστός σταυρώθηκε για μας. Πώς μπορούμε να ανταποκριθούμε κι εμείς στη μεγάλη δωρεά που μας έκαμε;» ή ακόμη «Ποια είναι τα συναισθήματα από τα οποία διακατέχεται ο εξομολογούμενος;». Όσοι εκτιμούν ότι θα πρέπει να διατηρηθεί ο στενά ομολογιακός χαρακτήρας του μαθήματος, που νομιμοποιεί τέτοιου είδους ερωτήσεις/προσεγγίσεις, ας είναι έτοιμοι για την αναπόφευκτη καθιέρωση της προαιρετικότητάς του. Ως δάσκαλοι, μπορούμε να φανταστούμε πόση ασάφεια, σύγχυση, διάκριση, υποτίμηση κ.ά. συνεπάγεται ένα προαιρετικό μάθημα στις συνθήκες του σύγχρονου ελληνικού σχολείου!

Τα επιχειρήματα όσων υπεραμύνονται του ομολογιακού χαρακτήρα του ΘΜ συχνά βασίζονται στο «τι γίνεται στην Ευρώπη», ότι δηλαδή οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Γερμανία, Αυστρία) έχουν ομολογιακή θρησκευτική εκπαίδευση. Πράγματι αυτό ισχύει, ωστόσο είναι εξαιρετικά παραπλανητικό να παραλείπεται η επισήμανση ότι αυτή η ομολογιακή θρησκευτική εκπαίδευση δεν ασκείται από μια ομολογία, αλλά από όλες τις αναγνωρισμένες θρησκείες ή ομολογίες Μιλάμε δηλαδή για 3, 4, 5 διαφορετικά ΘΜ που διδάσκονται με την ευθύνη της κάθε θρησκευτικής κοινότητας. Όσοι, λοιπόν, όντας ελλιπώς πληροφορημένοι, φτάνουν να χρησιμοποιούν άκριτα αυτό το επιχείρημα, ας αποφασίσουν αν θα ήθελαν μια τέτοια θρησκευτική εκπαίδευση στο ελληνικό σχολείο, αφού τότε θα είναι αναπόφευκτη η εκχώρηση της ευθύνης για ΘΜ και σε άλλες θρησκευτικές κοινότητες.

Απ’ την άλλη μεριά, πολύς λόγος γίνεται – κυρίως από όσους αρνούνται το ομολογιακό ΘΜ – για το λεγόμενο «θρησκειολογικό». Με επιχείρημα ότι ένας τέτοιος τύπος μαθήματος διασφαλίζει τη νηφάλια και ουδέτερη πληροφόρηση των μαθητών «γύρω από τις θρησκείες», οι Έλληνες υπερασπιστές του επισημαίνουν προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες που το «εφαρμόζουν» (π.χ. Αγγλία, Δανία). Όμως κι εδώ αναγνωρίζουμε έναν υπεραπλουστευτικό λόγο που φτάνει να παραθεωρεί ουσιαστικές παραμέτρους. Κι αυτό γιατί οι χώρες οι οποίες εφαρμόζουν μη ομολογιακή πολυ-θρησκευτική εκπαίδευση, στην πραγματικότητα επιδιώκουν πολύ περισσότερα πράγματα από την «ουδέτερη πληροφόρηση περί θρησκειών». Αν, λοιπόν, χρειαζόμαστε κατανόηση του τι πραγματικά γίνεται με την μη ομολογιακή θρησκευτική εκπαίδευση στην Ευρώπη, δεν μπορούμε να αρκεστούμε στις συχνά απροϋπόθετες και στατιστικού χαρακτήρα πληροφορίες του διαδικτύου, αλλά να ανοίξουμε τα Αναλυτικά Προγράμματα, το διδακτικό υλικό, τους διδακτικούς σχεδιασμούς και τις καταγεγραμμένες εμπειρίες των δασκάλων αυτών των χωρών. Αν το κάνουμε, θα διαπιστώσουμε πως η «θρησκειολογικού» τύπου πληροφόρηση, για την οποία τόσος λόγος γίνεται στην Ελλάδα, είναι μία μόνον παράμετρος της μη ομολογιακής θρησκευτικής μάθησης. Πως στα πλαίσια μιας τέτοιας θρησκευτικής εκπαίδευσης – της οποίας άλλωστε ο βασικός κορμός είναι ο Χριστιανισμός – οργανώνονται διδακτικές διεργασίες οι οποίες επιτρέπουν στους μαθητές να καλλιεργήσουν κριτική γνώση γύρω από τα θρησκευτικά ζητήματα και ευαισθησία για την εκτίμηση των θρησκευτικών πνευματικών επιτευγμάτων, να αναπτύξουν θεμελιωμένους θρησκευτικούς / πνευματικούς συλλογισμούς, να ανακαλύψουν τις διαστάσεις της θρησκευτικής πίστης και συμπεριφοράς, να αναζητήσουν την θρησκευτική αλήθεια της κοινωνίας τους και του εαυτού τους, και ταυτόχρονα να καταφέρνουν να διαλέγονται και να συνδιαμορφώνονται με τους θρησκευτικά και πολιτιστικά «άλλους». Όταν όμως όλες αυτές οι διαστάσεις με ευκολία αποσιωπούνται ή παραθεωρούνται και προβάλλεται μόνον η «ουδέτερη πληροφόρηση / γνώση», τότε – πέρα από τη διαστρεβλωμένη εικόνα του τι πράγματι γίνεται στην Ευρώπη – ισχυροποιούνται τα επιχειρήματα όσων πολεμούν αυτή την εκδοχή της θρησκευτικής εκπαίδευσης και αυξάνονται οι φοβικές στάσεις απέναντι σε οποιοδήποτε ΘΜ δεν είναι το ομολογιακό που γνωρίζουμε. Το αποτέλεσμα: χάνουμε την πολύτιμη ευκαιρία να εμπλουτίσουμε το δικό μας προβληματισμό με τα όσα κατάφεραν χώρες οι οποίες πραγματοποίησαν πλούσια θρησκειοπαιδαγωγική πορεία και αντιμετώπισαν πρωιμότερα συνθήκες που εμείς τώρα καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.

Ένας άλλος φόβος που εκφράζεται μπροστά στην προοπτική της ανανέωσης του ΘΜ αφορά στις «ρίζες» μας που κινδυνεύουν αν το μάθημα απομακρυνθεί από το ομολογιακό του πλαίσιο, στην απώλεια της θρησκευτικής και εθνικής μας ταυτότητας, στη σύγχυση και στο συγκρητισμό που δήθεν ελλοχεύουν. Κι εδώ αναρωτιόμαστε και πάλι: Με ποια λογική ένα μάθημα που θέλει να υπερβεί την ομολογιακότητα, να διευρύνει τα όρια και τις κατευθύνσεις του και να δημιουργήσει θρησκευτικά συνειδητοποιημένους και διαλεγόμενους πολίτες αποτελεί απειλή και «ξεχέρσωμα ριζών»; Γιατί ένα μάθημα που θα περιέχει μεν πλούσιες πληροφορίες για τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου, αλλά ταυτόχρονα θα διευκολύνει τους μαθητές να αναγνωρίσουν πόσο ο Χριστιανισμός και η Ορθοδοξία ιδιαίτερα επηρέασε και συνδιαμόρφωσε τον ελληνικό πολιτισμό, ως παράδοση, ως τέχνη, ως ήθος, ως στάση ζωής, συνιστά απειλή; Με ποιον τρόπο αυτή η συνδυαστική προσέγγιση μας εμποδίζει να αναγνωρίσουμε τις ρίζες μας και την ταυτότητά μας; Εκτός κι αν αναφερόμενοι στις ρίζες μας υπονοούμε ό,τι μας διαχωρίζει από τους «άλλους» και μας καθιστά ανώτερους και εκλεκτούς, ό,τι δηλαδή αποκλείει τους «άλλους». Διατηρούμε τη βεβαιότητα πως οι «ρίζες» μας ίσα ίσα μπορούν να μας ενώνουν με τους «άλλους», καθώς όλοι οι άνθρωποι, και οι μη Έλληνες και οι μη Χριστιανοί έχουν «ρίζες», αγαπούν το καλό και το ωραίο, αναζητούν το νόημα της ζωής, ελπίζουν για την ποιότητα και την πρόοδο και βέβαια επιδιώκουν την προσωπική συνάντηση!

Πώς εννοούμε, λοιπόν, μιαν πραγματικά ανανεωμένη θρησκευτική εκπαίδευση; Πρώτα πρώτα κανένας σώφρων και δεσμευμένος στον παιδαγωγικό του ρόλο θεολόγος δεν φαντάζεται μια λύση – αντιγραφή. Είναι σίγουρο πως χρειάζεται να οικοδομήσουμε μια προσέγγιση που θα λάβει μεν υπόψη της τα όσα έχουν διερευνηθεί, αναλυθεί, μελετηθεί στην Ευρώπη, αλλά κυρίως θα επικεντρωθεί στις συγκεκριμένες και ιδιαίτερες ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας. Κι όπως φαίνεται η ελληνική κοινωνία δε χρειάζεται απλώς πληροφόρηση περί θρησκειών, αλλά μια διευρυμένη και δυναμική θρησκευτική μάθηση. Τι θα πει αυτό; Επειδή η πραγματοποίηση της μάθησης αναγνωρίζεται μόνον στα αποτελέσματα που επιφέρει στους μαθητές (κι όχι στις διακηρύξεις των δασκάλων ή των σχεδιαστών εκπαιδευτικής πολιτικής) αποβλέπουμε σε μαθητές που να έχουν την ικανότητα να κάνουν πολλές ερωτήσεις γύρω από τη θρησκευτικότητα κι όχι να αναμασούν στερεότυπες απαντήσεις, να αναπτύσσουν προσωπικές θρησκευτικές αναζητήσεις και όχι να αποδέχονται θεσμοποιημένες βεβαιότητες, να ελέγχουν και να κατανοούν κριτικά τη θρησκευτική γνώση και όχι να υποτάσσονται σε δεδομένες παραδοχές, να διαμορφώνουν τις δικές τους υπεύθυνες απόψεις και στάσεις ζωής γύρω από τη θρησκευτική πίστη και τον Χριστιανισμό. Άλλωστε για μας αυτός είναι και ο δρόμος της γνήσιας θεολογικής αναζήτησης και της περιπέτειας της πίστης στο Θεό. Στη συνέχεια, ως προς τα περιεχόμενα του μαθήματος, σίγουρα η θρησκειολογική ύλη θα πρέπει να εμπλουτιστεί και να διαχυθεί σε όλες τις τάξεις, χωρίς όμως να εξαντλείται σε στεγνές και άνευρες πληροφορίες, αλλά να παρέχει ευκαιρίες για πραγματική γνωριμία και διάλογο με τη ζωή και τον πολιτισμό της κάθε θρησκείας. Εννοείται πως ο Χριστιανισμός και η Ορθοδοξία ειδικότερα θα πρέπει να αποτελούν το μεγαλύτερο και κύριο σώμα όλων των τάξεων, με έμφαση στην ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας μας. Κι αυτό βέβαια με τρόπο που να αφορά και να ενδιαφέρει τον καθένα μαθητή που ζει στην Ελλάδα, ανεξάρτητα από την πολιτιστική του προέλευση. Όλος αυτός ο προβληματισμός αναπτύσσεται στις ομάδες θεολόγων που έχουν διαμορφωθεί και εργάζονται άτυπα αλλά οργανωμένα σε όλη την Ελλάδα (Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα και αλλού). Και ελπίζουμε ότι θα ληφθεί υπόψη από τους συνταγματικά κατοχυρωμένους υπεύθυνους για τις αλλαγές του ΘΜ, δηλαδή το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, στους σχεδιασμούς Αναλυτικών Προγραμμάτων. Γνωρίζουμε ότι ο δρόμος δεν είναι εύκολος, ούτε οι λύσεις υπάρχουν «στο τσεπάκι» κάποιου ειδήμονα. Ωστόσο δεν μπορεί να παραθεωρούνται τα ζητήματα που έχουν πλέον τεθεί στο τραπέζι του διαλόγου και να προτείνεται – και μάλιστα με το κύρος μιας Επιστολής της ΔΙΣ ένα ΘΜ που διατηρεί τον στενά ομολογιακό χαρακτήρα του.

Ως προς τις ώρες διδασκαλίας του ΘΜ στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση θεωρούμε πως η ποιοτική αναβάθμιση ενός μαθήματος δε σχετίζεται με την αύξηση των ωρών διδασκαλίας του, αλλά με τη βελτίωση των περιεχομένων και των στόχων του και βέβαια με την εκπαίδευση των δασκάλων του. Λαμβάνοντας υπόψη τα ήδη σκληρά ωράρια των μαθητών αλλά και τις ώρες διδασκαλίας των άλλων μαθημάτων, θεωρούμε πως οι ώρες διδασκαλίας του ΘΜ στο ελληνικό σχολείο είναι αρκετές. Ως προς το αίτημα όμως του διορισμού των θεολόγων στην Πρωτοβάθμια, εκτιμούμε ότι τινάζει στον αέρα τη βασική ψυχοπαιδαγωγική προϋπόθεση της διδασκαλίας των παιδιών αυτής της ηλικίας από έναν δάσκαλο[2] (ο οποίος αναπτύσσει μια στενά συναισθηματική σχέση – σχεδόν σα γονιός – μαζί τους, παρέχει τη μάθηση αδιάσπαστα και διεπιστημονικά και έχει εκπαιδευτεί ειδικά γι’ αυτή την ηλικία). Επιπλέον, μια τέτοια πρόταση ανοίγει το δρόμο σχετικών διεκδικήσεων από όλες τις ειδικότητες. Αν πράγματι θεωρούμε ότι στο Δημοτικό δε γίνεται καλή δουλειά ως προς το ΘΜ, μια ρεαλιστική πρόταση θα αφορούσε τη διεκδίκηση ουσιαστικής θρησκειοπαιδαγωγικής κατάρτισης των δασκάλων στα Παιδαγωγικά Τμήματα. Όπως και να’ χει δεν μπορεί η αντιμετώπιση της αδιοριστίας των θεολόγων να τίθεται ως κριτήριο για την αναβάθμιση του ΘΜ. Κι αυτό δε σημαίνει ότι δε σεβόμαστε και δε συμπαραστεκόμαστε τους αδιόριστους και άνεργους θεολόγους.

Πέρα από τις παραπάνω αντιρρήσεις μας στα σημεία της Επιστολής, θεωρούμε δυσμενέστερο το σημαινόμενό της, καθώς με την κοινοποίησή της δημιουργείται η αίσθηση – στην κοινή γνώμη αλλά και στους θεολόγους – ότι η Ποιμαίνουσα Εκκλησία υιοθετεί αυτές τις προτάσεις της ΠΕΘ ως θετικές για την εξέλιξη του μαθήματος ή ακόμη περισσότερο ότι όλες αυτές οι προτάσεις συνιστούν «εξέλιξη» για το ΘΜ. Είμαστε βέβαιοι ότι μ’ αυτόν τον τρόπο όχι μόνον ενισχύονται οι στερεότυπες παρανοήσεις γύρω από τη θρησκευτική εκπαίδευση στην Ελλάδα, αλλά χρειάζεται να ξαναρχίζουμε το διάλογο απ’ το μηδέν!

Είναι αλήθεια πως κάθε εποχή έχει τους φόβους της. Συχνά μάλιστα αυτοί δεν σχετίζονται με πραγματικούς κινδύνους, αλλά με μια περιρρέουσα κινδυνολογία. Ως θεολόγοι στοχεύουμε να παλέψουμε για ένα υποχρεωτικό σχολικό μάθημα για όλους τους μαθητές με ξεκάθαρα παιδαγωγικό χαρακτήρα, υπερβαίνοντας τις κινδυνολογίες, απ’ όπου κι αν προέρχονται. Θεμελιώδες κριτήριο των τολμηρών αλλαγών που θα χρειαστεί να γίνουν ας είναι το δικαίωμα του κάθε παιδιού να γίνει ένας θρησκευτικά εγγράμματος και συνειδητοποιημένος πολίτης που έχει εκπαιδευτεί να σέβεται και να συνυπάρχει με τον όποιον «άλλον». Ας μην ξεχνάμε ότι «το σχολείο, σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι μπορούμε να φανταστούμε, έχει να συναγωνιστεί μυριάδες “αντι-σχολεία” ως προς τον καθορισμό της διαφορετικότητας, της ταυτότητας και του αυτοσεβασμού … ότι συναγωνίζεται με άλλα τμήματα της κοινωνίας τα οποία επίσης προσφέρουν αξίες, με τραγικές ίσως συνέπειες για την κοινωνία». (Jerome Bruner)



Ακολουθούν οι υπογραφές 44 θεολόγων από όλη την Ελλάδα:

Αγγελάκη Δήμητρα, Αμπατζίδης Θεόφιλος, Ανδριόπουλος Παναγιώτης, Βολάκης Παναγιώτης, Γιαννόπουλος Ανδρέας, Γκαλίτσιος Πρόδρομος, Γκαργκάνα Σουλτάνα, Γριζοπούλου Όλγα, Γώγου Βάσω, Δαμαλής Γιάννης, Ζωχιού Μαρία, Καζλάρη Πηγή, Καλαϊτζίδης Παντελής, Καραγιάννης Παναγιώτης, Κατσούδας Κώστας, Κετικίδης Γιώργος, Κρανιώτης Μιχάλης, Κυριακίδου Άννα, Λίλιας Πέτρος, Λίτσιος Γιάννης, Μαλεβίτης Ηλίας, Μάλφας Γεώργιος, Μαραθιά Διονυσία, Μασσαράς Θεοχάρης, Μαυροκωστίδης Γρηγόρης, Μιχαηλίδης Κώστας, Μπέλος Ζήσης, Μουντζουρίδης Γεώργιος, Μπάρλος Αποστόλης, Νευροκοπλής Θανάσης, Σεβαστίδου Γεωργία, Στυλιδιώτης Ηλίας, Πάλμος Νεκτάριος, Παπαθανασίου Γιαννούλα, Παπαθανασίου Θανάσης, Παπασωτηρόπουλος Χριστόφορος, Πεϊνιρτζή Κατερίνα, Ρούσσος Ηλίας, Ρούσση Βάσω, Τσανανάς Γιώργος, Φάκος Βασίλης, Φουντούλης Μιχάλης, Φωτόπουλος Χρήστος και Χλωρός Γιώργος.

Επικοινωνία : theologyhellas@gmail.com



(1) Αντιγράφοντας από το περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ

(2) Οι άλλες ειδικότητες που έχουν μπει (Μουσική, Γυμναστική, Ξένες Γλώσσες) αφορούν γνωστικά πεδία που δεν είναι δυνατόν να διδαχθούν από το δάσκαλο.





Σάββατο 23 Μαΐου 2009

Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας


Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας η χθεσινή και οι μελέτες ανά τον κόσμο κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνέπειες της ανθρώπινης δραστηριότητας στον ακρογωνιαίο λίθο της ζωής στη γη. Το 1/5 των ερπετών και περίπου το 1/4 των αμφίβιων της Ευρώπης απειλούνται με εξαφάνιση, σύμφωνα με νέες μελέτες για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που εκπόνησε η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης και των Φυσικών Πόρων (IUCN).

Ο όρος «βιοποικιλότητα» περιλαμβάνει όλα τα είδη ζωής πάνω στη γη: τα φυτά, τα ζώα, τους μικροοργανισμούς, αλλά και τα γονίδια που περιέχουν, καθώς και τα οικοσυστήματα που σχηματίζουν. Η βιωσιμότητα της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της αλιείας και των δασών, η παραγωγή τροφίμων και φαρμάκων, η γονιμότητα των εδαφών, η απορρύπανση της ατμόσφαιρας και των υδάτων εξαρτώνται από τη δυναμική του οικοσυστήματος, που με τη σειρά της κι αυτή εξαρτάται από τον πλούτο των ειδών του, την προσαρμοστικότητα, την ανθεκτικότητα και την καλή λειτουργία του.

Το 23% των αμφιβίων και το 21% των ερπετών που ζουν στην Ευρώπη κατατάσσονται σαν απειλούμενα στους πρώτους ευρωπαϊκούς καταλόγους με απειλούμενα είδη, γεγονός που σημαίνει ότι αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο εξάλειψης από τη φύση. Το 59% των ευρωπαϊκών αμφιβίων και το 42% των ερπετών απειλούνται με εξαφάνιση ακόμη περισσότερο από τα θηλαστικά και τα πτηνά της γηραιάς ηπείρου με15% και 13% αντίστοιχα.

Στην Ευρώπη υπάρχουν 151 είδη ερπετών και 85 είδη αμφιβίων, πολλά εκ των οποίων δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου. Έξι είδη ερπετών, έχουν θεωρηθεί ως κρισίμως απειλούμενα είδη, δηλαδή αντιμετωπίζουν εξαιρετικά μεγάλο κίνδυνο εξάλειψης από το φυσικό τους περιβάλλον. Άλλα έντεκα έχουν χαρακτηριστεί ως απειλούμενα (δηλαδή ως αντιμετωπίζοντα πολύ υψηλό κίνδυνο εξάλειψης στη φύση) και 10 ως ευπαθή (δηλαδή αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο εξάλειψης στο φυσικό τους περιβάλλον). Μεταξύ των αμφιβίων, μια ομάδα που περιλαμβάνει τους βατράχους, τους φρύνους, τις σαλαμάνδρες και τους τρίτωνες, δύο είδη που έχουν χαρακτηριστεί ως κρισίμως απειλούμενα: ο βάτραχος της Καρπάθου ( Pelophylax cerigensis) και το Calotriton arnoldi, ο μόνος ενδημικός τρίτων της Ισπανίας. Πέντε ακόμα είδη θεωρούνται ως απειλούμενα, ενώ 11 έχουν χαρακτηρισθεί ως ευπαθή.

«Τα φυσικά ενδιαιτήματα ανά την Ευρώπη όλο και μικραίνουν εξαιτίας της αύξησης του ανθρώπινου πληθυσμού, της εντατικοποίησης της γεωργίας, της εξάπλωσης των πόλεων και της ρύπανσης» επισημαίνει η η καθηγήτρια Έλεν Τεμπλ, μία εκ των συντακτών της μελέτης και προσθέτει: «Η Νότια Ευρώπη είναι ιδιαίτερα πλούσια σε αμφίβια, όμως η κλιματική αλλαγή απειλεί τα ενδιαιτήματα γλυκού νερού που διαθέτει».

Στο μήνυμά του για τη Διεθνή Ημέρα Βιοποικιλότητας, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν, αναφέρει ότι η μείωση του ρυθμού απώλειας των ειδών, η οποία συνδέεται τις περισσότερες φορές με τις αυξανόμενες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, πρέπει να επιτευχθεί μέχρι το 2010, όπως είχε συμφωνηθεί στην Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.

«Συμπίπτοντας με την Παγκόσμια Ημέρα της Βιοποικιλότητας, πρόκειται για μια όντως αφυπνιστική διαπίστωση. Παρά τη νομοθετική θωράκιση των ενδιαιτημάτων μας και των περισσοτέρων ειδών από αυτά που εμπλέκονται εν προκειμένω, περίπου το ένα τέταρτο των ευρωπαϊκών αμφιβίων απειλούνται τώρα με εξαφάνιση. Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίζει την τεράστια πίεση που ασκούμε στην πανίδα και χλωρίδα της Ευρώπης και υπογραμμίζει την ανάγκη επανεξέτασης της σχέσης μας με τον φυσικό κόσμο. Καλώ λοιπόν τους πολίτες, τους πολιτικούς και τους επιχειρηματίες να προβληματιστούν με βάση το πρόσφατο μήνυμά μας από την Αθήνα και να ενσωματώσουν τα της βιοποικιλότητας στις αποφάσεις τους. Οι τάσεις αυτές δεν μπορούν να εξακολουθήσουν ως έχουν», δήλωσε ο αρμόδιος για το περιβάλλον Ευρωπαίος Επίτροπος, Σταύρος Δήμας.

Πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Κάρι της Νέας Υόρκης, προειδοποιεί ότι η μείωση της βιοποικιλότητας αυξάνει στις πιθανότητες μετάδοσης ασθενειών των ζώων στους ανθρώπους. Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι σε περιοχές με μειωμένη βιοποικιλότητα, πολλές ασθένειες, μεταξύ των οποίων ο SARS και ιός του δυτικού Νείλου, σημειώνουν έξαρση.

Η βιοποικιλότητα στο περιβάλλον

Σύμφωνα με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις, τα είδη των ζωντανών οργανισμών ανέρχονται σε 5 εκατομμύρια. Ωστόσο, κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα υπάρχοντα είδη θα πρέπει να ανέρχονται στα εκατό εκατομμύρια. Η ακριβής καταμέτρησή τους όμως είναι δύσκολη καθώς ο πιο πολυάριθμος πληθυσμός πάνω στη Γη αποτελείται από μικροοργανισμούς, γεγονός που κάνει ακόμα δυσκολότερο τον εντοπισμό τους. Ένα καλό παράδειγμα αποτελούν τα βακτήρια, από τα οποία γνωρίζουμε περίπου τέσσερις χιλιάδες τύπους, αλλά ο πραγματικός αριθμός τους υπολογίζεται να υπερβαίνει τα τρία εκατομμύρια.

Πηγές: Καθημερινή, Ελεύθερος Τύπος, Focus


Τετάρτη 20 Μαΐου 2009

To φυσικό περιβάλλον στη νέα Ευρωβουλή

Πολλοί υποστηρίζουν ότι οι εργασίες της νέας ευρωβουλής για την περίοδο 2009-2014 θα παίξουν τον πλέον καθοριστικό ρόλο στην πορεία της Ευρωπαϊκής ηπείρου προς μια καλύτερη κοινωνία, προς μια δικαιότερη οικονομία. Έχουν δίκιο γιατί μια σειρά από σημαντικά ζητήματα και νομοθετήματα θα περάσουν από το νέο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο.

Όμως υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν ότι η βελτίωση των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών δεν θα επιτευχθεί, αν εξακολουθήσουμε να αγνοούμε το περιβάλλον και την συνεχώς εντεινόμενη κλιματική αλλαγή. Νομπελίστες οικονομολόγοι όπως ο Πολ Κρούγκμαν, φιλόσοφοι όπως ο Πέτερ Σλόντερνταϊκ, επιστήμονες όπως ο Τζέιμς Χάνσεν της ΝΑΣΑ έχουν κατά καιρούς υποστηρίξει τα παραπάνω.

Και όντως, οι συνεδριάσεις στη νέα Ευρωβουλή θα αφορούν σε σημαντικό ποσοστό τη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και εν γένει την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Οι Ευρωβουλευτές έως το 2012, θα συζητήσουν κάποια καυτά θέματα που αφορούν στο περιβάλλον:

1. Αναθεώρηση του προϋπολογισμού της ΕΕ, που πρέπει να ολοκληρωθεί έως το 2012. Η αναθεώρηση θα αφορά την Κοινή Αγροτική Πολιτική, που καλύπτει σχεδόν το μισό του προϋπολογισμού της ΕΕ, καθώς επίσης τα διαρθρωτικά ταμεία και το ταμείο συνοχής, που και για τα δυο μαζί ξοδεύεται περίπου το 1/3 των συνολικών πόρων της ΕΕ. Η αναθεώρηση θα περιλαμβάνει και τα προγράμματα αναπτυξιακής βοήθειας προς τις τρίτες χώρες, τα οποία καλύπτουν περίπου το 60% των πόρων που κατευθύνονται στα φτωχά κράτη.

2. Προστασία της βιοποικιλότητας και των νερών. Η ΕΕ θα πρέπει να κάνει πράξη τα αμέσως επόμενα χρόνια το στόχο που απέτυχε να υλοποιήσει έως το 2010, δηλαδή την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας ή με άλλα λόγια, να μην υπάρχει πλέον εξαφάνιση ειδών και υποβάθμιση οικοσυστημάτων.

3. Παύση της αποψίλωσης των δασών και της παράνομης υλοτομίας. Η ΕΕ είναι μια από τις μεγαλύτερες αγορές ξυλείας στον κόσμο, και περίπου το 19% των προμηθειών σε ξυλεία προέρχονται από παράνομη υλοτομία. Η ΕΕ τα επόμενα χρόνια καλείται να ψηφίσει ένα νέο νόμο για την απαγόρευση πώλησης προϊόντων παράνομης υλοτομίας στην Ευρώπη.

4. Αναθεώρησης της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Έως το 2012 θα αναθεωρηθεί η πολιτική της ΕΕ για την προστασία των αποθεμάτων ψαριών που πλέον μειώνονται επικίνδυνα.

5. Η παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα στην Κοπεγχάγη και οι πολιτικές της ΕΕ για το κλίμα την περίοδο 2012-2020. Οι παγκόσμιες διαπραγματεύσεις για το κλίμα βαδίζουν ασθμαίνοντας. Παρά τις αρχικές φιλότιμες προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ηγηθεί του αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής, το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μια συντηρητική στροφή των ευρωπαϊκών κρατών, με μεγάλο χαμένο τις οποίες ευκαιρίες για επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των κρατών στην ερχόμενη κρισιμότατη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, που θα γίνει στην Κοπεγχάγη τον Δεκέμβριο του 2009. Όμως στην Κοπεγχάγη πρέπει οπωσδήποτε να επιτευχθεί μια φιλόδοξη συμφωνία για το διάδοχο του Πρωτοκόλλου του Κιότο, ώστε να αποτραπούν οι χειρότερες επιπτώσεις από την αλλαγή του κλίματος.

Είναι φανερό ότι στη νέα Ευρωβουλή, οι Ευρωβουλευτές θα κληθούν να κόψουν το καρπούζι πολλές φορές. Το θέμα είναι να αντιληφθούν ότι το περιβάλλον είναι απαραίτητο συστατικό της ευημερίας των πολιτών. Για αυτόν το λόγο, το WWF Ελλάς θεωρεί ότι το περιβάλλον και δη η κλιματική αλλαγή, πρέπει να αποτελέσει σημαντικό κριτήριο ψήφου στις ερχόμενες ευρωεκλογές. Κατά την άποψη της οργάνωσης πρέπει να εκλέξουμε Ευρωβουλευτές που θα σχεδιάσουν φιλόδοξες πολιτικές για το περιβάλλον. Καλούμαστε να εκλέξουμε Ευρωβουλευτές που θα φροντίσουν να ενσωματώσουν πραγματικά το περιβάλλον στις τομεακές πολιτικές. Καλούμαστε, τέλος, να στηρίξουμε τους ευρωβουλευτές που πιστεύουν ειλικρινά ότι η καταπολέμηση της οικονομικής κρίσης δεν πρόκειται να συμβεί αν δεν αντιμετωπιστεί παράλληλα και η κλιματική κρίση.

Μία συνεργασία του tvxs με το WWF Ελλάς



Τρίτη 19 Μαΐου 2009

Μικρά ηφαίστεια μεθανίου στον Πατραϊκό Κόλπο


Μικρά ηφαίστεια μεθανίου εντόπισαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Πατρών στον Πατραϊκό Κόλπο. Ήδη άρχισαν έρευνες σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, ώστε να διαπιστωθεί εάν η έκλυση μεθανίου συνδέεται με τη σεισμική δραστηριότητα, αλλά και εάν επηρεάζεται η ατμόσφαιρα πάνω από τη θαλάσσια περιοχή.

Επιπλέον, οι επιστήμονες ενημέρωσαν τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αχαΐας για το γεγονός ότι ο νέος λιμενοβραχίονας στο λιμάνι της Πάτρας έχει κατασκευαστεί πάνω από τα μικρά ηφαίστεια μεθανίου, ενώ θα εξεταστεί εάν υπάρχει κίνδυνος για την ασφάλεια του έργου.

Πηγή : Σκάι

Τετάρτη 13 Μαΐου 2009

Κακοποίηση ελέφαντα σε τσίρκο








Θεσσαλονίκη, 12.05.09

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΥΠΟΥ



Video κακοποίησης εργαζόμενου ελέφαντα επαναφέρει το αίτημα: ΕΛΛΑΔΑ, χώρα ελεύθερη από τσίρκο με ζώα


Με αφορμή το ερασιτεχνικό video (παρασκήνια από το τσίρκο MASSIMO, Φλώρινα, 2 Μαΐου) που έφτασε στον ΑΡΚΤΟΥΡΟ, ως καταγγελία για την κακοποίηση ζώων σε επιχειρήσεις τσίρκο που περιοδεύουν στη χώρα μας, επανερχόμαστε στο αίτημά μας για ΕΛΛΑΔΑ, χώρα ελεύθερη από τσίρκο με ζώα.


Συνεχίζουμε την προσπάθεια να σταματήσουμε αυτό το σκληρό θέαμα για τα ζώα και τα παιδιά που το παρακολουθούν.

Ακόμη κι αν όλες αυτές οι επιχειρήσεις είναι νόμιμες και τηρούν όλους τους όρους νόμιμης λειτουργίας, κατοχής, εκπαίδευσης και επίδειξης των ζώων, αναπαράγουν όλη νοσηρή πρακτική αιχμαλωσίας ζώων και αναπαραγωγής σε αιχμαλωσία, σκληρής «εκπαίδευσης» και πολυήμερης περιφοράς τους σε μικρά κλουβιά, μακριά από το φυσικό τους χώρο διαβίωσης για τη διασκέδαση και το κέρδος των ανθρώπων.

Έχουμε κι άλλα μέσα διασκέδασης. Ας μας λείψει το τσίρκο με ζώα.

Δεν πρόκειται για εκπαιδευτικό θέαμα που θα προσφέρει στα παιδιά που το επισκέπτονται γνήσια εμπειρία άγριας ζωής. Είναι πολύ επικίνδυνο να αφήνουμε τα παιδιά να φωτογραφίζονται κοντά σε άγρια ζώα που δείχνουν ήρεμα αλλά είναι ταλαιπωρημένα. Οι παρελάσεις των ζώων στους δρόμους των πόλεων για την προσέλκυση κοινού είναι αποδεδειγμένα επικίνδυνες για τη δημόσια ασφάλεια.

Στηρίζουμε το νομοσχέδιο για την απαγόρευση εισόδου τσίρκο με ζώα στην Ελλάδα που έχει κατατεθεί από το Ελληνικό Ταμείο Μέριμνας Ζώων (G.A.W.F.)στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προς ψήφιση.

Ο Υπουργός, κ. Χατζηγάκης έχει ήδη ανακοινώσει την πρόθεσή του να αλλάξει τον ισχύοντα νόμο για την κακοποίηση ζώων. Ελπίζουμε να τηρήσει την υπόσχεσή του.

Του αποστέλλουμε το video-ντοκουμέντο με το ίδιο αίτημα.

20.000 πολίτες έχουν δηλώσει ήδη ενυπόγραφα την αντίθεσή τους στην είσοδο τσίρκο με ζώα στη χώρα μας:

  • Δηλώστε την αντίθεσή σας στο Δήμο της περιοχής σας πριν ακόμη σας επισκεφθεί τσίρκο –τότε θα είναι αργά
  • Υπογράψτε στο www.arcturos.wordpress.com –η υπογραφή σας θα φτάσει στο κοινοβούλιο
  • Μην επισκέπτεσθε τσίρκο με ζώα
  • Ενημερώστε παιδιά και ενήλικες που γνωρίζετε
  • Ενημέρωσε τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ για τη λειτουργία τσίρκο στην περιοχή σου.

Θυμίζουμε:

Το παράνομο κυνήγι ειδών υπό εξαφάνιση είναι από τους κύριους προμηθευτές των τσίρκο. Για να συλληφθεί ένα μικρό εξοντώνεται η μητέρα του ή και ολόκληρη η αγέλη.
• Τα περισσότερα ζώα που συλλαμβάνονται πεθαίνουν, είτε στη μεταφορά είτε στη διάρκεια της εκπαίδευσης.
• Οι συνήθεις μέθοδοι εκπαίδευσης είναι: πείνα, δίψα και ανελέητο ξύλο.
• Ο παγκόσμιος παράνομος τζίρος από το εμπόριο άγριων ζώων και προϊόντων είναι τρίτος μετά το εμπόριο ναρκωτικών και όπλων.
• Οι συνθήκες μεταφοράς και διαβίωσης είναι εντελώς αφύσικες για τα άγρια ζώα (κλουβιά-κατοικίες πολύ μικρών διαστάσεων, πλήρης ακινησία για το 90% της ζωής τους, απότομες κλιματικές αλλαγές, τροφή κακής ποιότητας που συχνά περιλαμβάνει και τα αδέσποτα ζώα της περιοχής).
• Η έλλειψη κατάλληλης κτηνιατρικής φροντίδας αποδεικνύεται και μόνο από το γεγονός ότι τα τσίρκο δεν περιλαμβάνουν ειδικευμένο κτηνίατρο στο προσωπικό του.
• Τα ζώα που γερνώντας είναι ανίκανα να εργασθούν, πωλούνται για να γίνουν πειραματόζωα ή εγκαταλείπονται οπουδήποτε ή εκτελούνται.

• Όπου η εκπαίδευση δεν τρομοκρατεί αρκετά το ζώο ώστε να εκτελέσει τα εντελώς έξω από τη φύση του νούμερα (π.χ. φλεγόμενο στεφάνι για τις τίγρεις, ισορρόπηση στο ένα ή τα δύο πόδια για τους ελέφαντες) τότε η λύση για τους εκπαιδευτές είναι οι ναρκωτικές ουσίες.

Περισσότερες πληροφορίες: Βάσω Πετρίδου, 6937422537



Σάββατο 2 Μαΐου 2009

Αλυσίδα Κοινωνικής Αλληλεγγύης

Αγαπητά μέλη και φίλοι της ΠΕΕΚΠΕ

Η Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε θα συμμετέχει στην Αλυσίδα Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Πορεία από το Πανεπιστήμιο Πατρών προς την Πλατεία Γεωργία) την Τρίτη 5 Μαΐου 2009 το απόγευμα, που διοργανώνει το Εθελοντικό Δίκτυο Συμβουλευτικής Επικοινωνίας Φοιτητών – Μελών ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Πατρών «Διαπασών».

Η ακαδημαϊκή κοινότητα με απόφαση της Συγκλήτου προωθεί την ανάδειξη της σημασίας της συλλογικότητας και διοργανώνει την πορεία από το Πανεπιστήμιο στην καρδιά της πόλης για να μεταφέρουμε όλοι μαζί μηνύματα ΙΣΟΤΗΤΑΣ, ΙΣΟΤΙΜΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ και ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ.

Σας καλούμε να συμμετέχουμε όλοι μαζί, για να δια-δηλώσουμε, να συν-δηλώσουμε, να διαμαρτυρηθούμε για τα περιβαλλοντικά προβλήματα της πόλης μας, που κάθε μέρα βιώνουμε.

Η Πανελλήνια Ένωση Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση θα συμμετέχει με σύνθημα :


«Περιβάλλον: ας μη βγάζουμε άλλο τις ουρές μας απ’ έξω»


και θα ενσωματωθούμε στην πορεία στον κόμβο της Αγίας Σοφίας στις 19:30 την Τρίτη 5 Μαΐου 2009 (έξω από την εκκλησία της Αγ.Σοφίας) για να συνεχίσουμε τη διαδρομή έως την Πλατεία Γεωργίου.

Όσοι επιθυμείτε να συμμετέχετε (μέλη ή φίλοι της ΠΕΕΚΠΕ) παρακαλούμε να μας το δηλώσετε στο τηλ 2610-270654 (Παπαϊωάννου Ιωάννα).

Σας περιμένουμε όλους.


Με τιμή

Η διοικούσα επιτροπή της Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε.-παρ. Δυτ. Ελλάδας